Tarcza 4.0 jest już kolejnym aktem prawnym wprowadzającym określone zmiany w poszczególnych ustawach, co ma przełożyć się na wypracowanie mechanizmów ułatwiających funkcjonowanie poszczególnych grup w sytuacji zmian społecznych i gospodarczych wywołanych epidemią covid-19.
Poniżej streszczamy najważniejsze zmiany, które przynosi nowa wersja tarczy antykryzysowej:
Umorzenie mikropożyczki dla przedsiębiorców już bez odpowiedniego wniosku
Dzięki poprzednim rozwiązaniom wprowadzanym w związku z gospodarczym oddziaływaniem epidemii covid-19, wielu przedsiębiorców (prowadzących firmy zarówno w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i spółek) skorzystało z tzw. mikropożyczki na bieżące koszty utrzymania przedsiębiorstwa. Świadczenie w wysokości maks. 5000 zł było wypłacane przez powiatowe urzędy pracy, a jego spłata może podlegać umorzeniu pod warunkiem, że po trzech miesiącach od udzielenia mikropożyczki działalność gospodarcza będzie wciąż prowadzona.
Do tej pory warunkiem umorzenia mikropożyczki miało być złożenie odpowiedniego wniosku w ciągu maks. 14 dni od upływu terminu 3 miesięcy, liczonego od dnia wypłaty pożyczki. Taka forma zapisów powodowała, że wielu przedsiębiorców mogło zapomnieć o złożeniu odpowiedniego wniosku w terminie, a w konsekwencji być zmuszonym do spłaty mikropożyczki pomimo spełnienia warunków do jej umorzenia.
Tarcza 4.0 idzie na rękę przedsiębiorcom w tym względzie. Umorzenie pożyczki będzie następowało automatycznie, jeśli tylko urząd stwierdzi, że działalność gospodarza po upływie 3 miesięcy jest dalej prowadzona – dane te będą weryfikowane na podstawie ogólnodostępnych rejestrów, takich jak CEiDG czy KRS.
Wprowadzenie tzw. przepisów antyprzejęciowych
Tarcza 4.0 wprowadza szeroko komentowane przepisy, które mają uchronić polskie przedsiębiorstwa przed tzw. wrogimi przejęciami w sytuacji, w której firmy te znajdą się w trudnej sytuacji finansowej ze względu na spowodowany epidemią covid-19 spadek obrotów.
Decyzja dot. tego, czy dane przejęcie będzie uznane za wrogie należeć będzie do prezesa UOKiK, który powinien być każdorazowo notyfikowany o zamiarze dokonania przejęcia. Przepisami objęte zostaną przedsiębiorstwa działające w określonych tarczą, krytycznych sektorach gospodarki. Za takie uznano m.in. firmy wytwarzające oprogramowanie, świadczące usługi gromadzenia lub przetwarzania danych w tzw. chmurze, zajmujące się obrotem paliwami gazowymi i gazem z zagranicą, wytwarzaniem, przesyłaniem lub dystrybucją ciepła, przeładunkiem w portach śródlądowych czy też przetwórstwem mięsa, mleka, zbóż oraz owoców i warzyw.
Wprowadzane zmiany wywołały na etapie prac parlamentarnych duży sprzeciw przedstawicieli środowisk przedsiębiorców, którzy zarzucali m.in., że są one sprzeczne z konstytucją. W związku z tym, na etapie poprawek w czasie prac parlamentarnych z procedury kontroli przejęć wyłączono sytuacje, w których przedsiębiorstwo jest przejmowane przez osobę fizyczną posiadającą obywatelstwo (lub odpowiednio osobę prawną posiadającą siedzibę) w państwie, które jest członkiem Unii Europejskiej, stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub państwem należącym do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.
Inne zmiany, które wprowadza „Tarcza Antykryzysowa 4.0” (o których informowaliśmy już wcześniej) to m.in.:
Zmiany w zakresie kredytów
Tarcza 4.0 w dużej mierze skupia się na zmianach dotyczących umów kredytowych. Z dopłat do oprocentowania kredytów będą mogli skorzystać przedsiębiorcy – w przypadku małych i średnich przedsiębiorców będzie to maksymalnie 2 punkty procentowe, zaś w przypadku większych firm odpowiednio 1 punkt procentowy. Dopłaty nie będą trafiać bezpośrednio do kredytobiorców, lecz do banków. Te zaś odpowiednio będą obniżać wymiar odsetek należnych od poszczególnych umów kredytowych. Co istotne, dopłaty do oprocentowania mają nie stanowić przychodu dla przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów podatkowych.
Z zapisów nowej wersji tarczy skorzystają też kredytobiorcy indywidualni, którzy w wyniku epidemii covid-19 znaleźli się w trudnej sytuacji (np. stracili pracę lub inne główne źródło dochodu). Ta grupa osób będzie mogła skorzystać z tzw. wakacji kredytowych, dzięki którym na wniosek kredytobiorcy bank będzie musiał zawiesić obowiązek spłacania rat (zarówno części kapitałowej, jak i odsetkowej) na okres maksymalnie 3 miesięcy). Wakacje kredytowe będą dotyczyły zarówno kredytów konsumenckich, jak i hipotecznych.
Co ważne, wakacje kredytowe będą dotyczyły tylko umów kredytowych zawartych przed 13 marca 2020 r. Kredytobiorcy posiadający kilka kredytów jednocześnie będą mogli zawiesić spłatę tylko jednego z nich.
Poprawki Senatu przyjęte przez Sejm w tym zakresie m.in. wykluczyły z grona kredytów objętych wakacjami kredytowymi tzw. kredyty studenckie (w rozumieniu ustawy prawo o szkolnictwie wyższym). Nałożyła też na składających oświadczenie dot. utraty pracy lub innego głównego źródła dochodu po dniu 13 marca 2020 r. odpowiedzialność karną za składanie fałszywych oświadczeń.
Nowe regulacje w zakresie prawa pracy
Tarcza 4.0. wprowadza kolejne zmiany w zakresie stosunków pomiędzy pracodawcami a pracownikami, co ma w założeniu ułatwić pracodawcom funkcjonowanie w czasie epidemii i uchronić ich od konieczności dokonywania zwolnień.
Łatwiej ma być pracodawcy polecić pracownikowi wykonywanie swoich zadań w tzw. formie zdalnej. W tarczy nie znalazły się jednak przepisy bezpośrednio uprawniające pracowników do wnioskowania o zwrot kosztów korzystania z własnych środków (np. prądu czy połączenia internetowego) podczas pracy zdalnej. Ta kwestia pozostanie zatem w dużej mierze uzależniona od indywidualnych ustaleń poszczególnych pracodawców ze swoimi pracownikami.
Łatwiej będzie także pracodawcy planować nieobecności swoich pracowników. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracodawca będzie mógł udzielić pracownikowi, bez uzyskania jego zgody oraz z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu. Co istotne, poprawka Senatu wprowadziła wyrażony wprost obowiązek skorzystania przez pracownika z tak udzielonego urlopu.
Z zapisów tarczy 4.0 skorzystają także pracodawcy, którzy odczuli spadek obrotów gospodarczych, a jednak nie zdecydowali się na objęcie swoich pracowników przestojem ekonomicznym (odpowiednio przestojem zgodnie z art. 81 kodeksu pracy) lub obniżeniem wymiaru czasu pracy. Ci pracodawcy będą mogli wnioskować o dofinansowania kosztów wynagrodzeń przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Pracodawcy będą także mogli skorzystać z przepisów wprowadzających ograniczenie wysokości odpraw, odszkodowań oraz tym podobnych świadczeń do kwoty nieprzekraczającej 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Restrukturyzacja w nowej formule
Zgoda sądu nie będzie już niezbędnym elementem, aby przedsiębiorstwo mogło otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Tarcza 4.0 wprowadza model tzw. szybkiej restrukturyzacji, dla której konieczne będzie jedynie zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym oraz ujawnienie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym faktu otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu. Sądy będą uczestniczyły w procedurze tylko w przypadku wniosku o uchylenie skutków otwarcia postępowania, który będzie mógł złożyć wierzyciel mający poczucie bycia pokrzywdzonym działaniem swojego dłużnika.
Aby uproszczona procedura była skuteczna, w ciągu 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia do sądu powinien wpłynąć wniosek o zatwierdzenie układu. Co istotne, tarcza wprowadza także ograniczenia w zakresie maksymalnego wynagrodzenia doradców restrukturyzacyjnych, co w założeniu ma chronić przedsiębiorców przez zbyt wysokimi kosztami postępowania. Uproszczona restrukturyzacja ma chronić przedsiębiorców w ciężkiej sytuacji materialnej przed postępowaniami egzekucyjnymi, także w zakresie wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo.
Inne regulacje
W pozostałym zakresie, tarcza 4.0 wprowadza także m. in.:
- elektroniczne rozprawy w sprawach karnych, które mają być uzupełnieniem istniejącej już możliwości przeprowadzania tego rodzaju rozpraw w sprawach cywilnych.
- złagodzenie rygorów zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego.
- zmiany w zakresie prawa zamówień publicznych, w tym obligatoryjne dokonanie zmiany umowy w przypadku uznania, że okoliczności wynikające z epidemii mają wpływ na należyte i terminowe wykonanie umowy przez wykonawcę.
