Ustawa o wspieraniu nowych inwestycji nie zastępuje jeszcze ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, ale ją nowelizuje i uzupełnia. Nowa ustawa zmienia obecnie istniejący system stref ekonomicznych, rezygnując z kosztownego i czasochłonnego postępowania w sprawie zmiany granic stref ekonomicznych. Pomoc publiczna na podstawie nowej ustawy nadal będzie udzielana w formie zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych lub od osób fizycznych.
Kryterium ilościowe
Kryterium ilościowym jest kwota kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji. Prawodawca uzależnia wydanie decyzji o wsparciu od minimalnej kwoty kosztów kwalifikowanych inwestycji poniesionej przez inwestora. Minimalna kwota jest określona w oparciu o stopę bezrobocia w powiecie, w którym ma zostać zrealizowana nowa inwestycja.
Przykładowo, jeśli stopa bezrobocia w danym powiecie jest równa albo niższa od 60% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, przedsiębiorca musi zobowiązać się do poniesienia kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji w wysokości co najmniej 100 milionów złotych. Po drugiej stronie skali są powiaty, w których stopa bezrobocia jest wyższa od 250% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju oraz miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze (których lista jest załączona do rozporządzenia) oraz gminy graniczące z takim miastem. Inwestycje na takich obszarach muszą objąć koszty kwalifikowane w wysokości co najmniej 10 milionów złotych. Pomiędzy tymi dwoma progami znajduje się jeszcze kilka progów pośrednich.
Należy w tym miejscu dodać, że minimalna kwota kosztów kwalifikowanych podana powyżej jest obniżana o:
- 95% w przypadku inwestycji z zakresu nowoczesnych usług dla biznesu, w tym między innymi branży IT, badań naukowych i prac rozwojowych, audytu, usług rachunkowo-księgowych i centrów telefonicznych a także działalności badawczo-rozwojowej;
- 98% na działalność prowadzoną przez mikroprzedsiębiorców;
- 95% na działalność prowadzoną przez małych przedsiębiorców;
- 80% w przypadku inwestycji na działalność prowadzoną przez średnich przedsiębiorców.
Oznacza to na przykład, że dla średniego przedsiębiorcy progi kwoty minimalnych poniesionych kosztów kwalifikowanych wynoszą w rzeczywistości od 2 do 20 milionów złotych. Natomiast dla inwestycji z sektora nowoczesnych usług progi te wynoszą od 0,5 do 5 milionów złotych, nawet w wypadku, gdy inwestorem jest duży przedsiębiorca.
Decyzja o wsparciu może być wydana na okres od 10 do 15 lat, w zależności od ustalonej na podstawie mapy pomocy regionalnej dopuszczalnej intensywności pomocy publicznej dla obszaru, w którym ma być realizowana inwestycja. Oznacza to, że decyzje o wsparciu będą wydawane na okresy:
- 10 lat dla inwestycji zlokalizowanej na obszarze województw: dolnośląskiego, wielkopolskiego i śląskiego albo miasta stołecznego Warszawy oraz podregionu warszawskiego zachodniego;
- 12 lat dla inwestycji zlokalizowanej na obszarze województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, zachodniopomorskiego oraz na obszarach należących do podregionów: ciechanowsko-płockiego, ostrołęcko-siedleckiego, radomskiego i warszawskiego wschodniego;
- 15 lat dla inwestycji zlokalizowanej na obszarze województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, a także na obszarze specjalnej strefy ekonomicznej.
Wsparcie udzielone na podstawie nowej ustawy będzie trwało dłużej niż wsparcie dla inwestorów w strefach ekonomicznych, ponieważ wsparcie na podstawie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych zakończy się wraz z końcem obowiązywania ustawy o SSE, czyli w roku 2026. Obecnie istniejące strefy ekonomiczne wciąż jednak mogą pozostać atrakcyjne dla inwestorów dzięki długiemu okresowi obowiązywania decyzji o wsparciu.
Kryteria jakościowe
Drugim rodzajem kryteriów, które musi spełnić inwestycja, aby uzyskać decyzję o wsparciu, są kryteria jakościowe. Każda inwestycja może uzyskać maksymalnie 10 punktów w dwóch kryteriach: zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz zrównoważonego rozwoju społecznego. Prawodawca przewidział odmienne sposoby ich spełnienia dla inwestycji realizowanych w sektorze usług i w sektorze przemysłowym.
Zasadniczo za spełnienie kryteriów jakościowych uznaje się uzyskanie co najmniej 6 punktów, w tym co najmniej jednego punktu w każdym z kryteriów. W zależności od zlokalizowania inwestycji pułap punktów koniecznych do uzyskania może być niższy. W regionach, dla których decyzje o wsparciu inwestycji wydawane będą na okres 12 lat, należy uzyskać co najmniej 5 punktów, natomiast w województwach, dla których decyzje o wsparciu inwestycji wydawane będą na okres 15 lat wystarczy uzyskać 4 punkty.
Ponadto jeden punkt w kryterium zrównoważonego rozwoju społecznego inwestycja może uzyskać za zlokalizowanie na obszarze miasta tracącego znaczenie społeczno-gospodarcze albo gminy graniczącej z takim miastem lub na obszarze powiatu, w którym stopa bezrobocia wynosi co najmniej 160% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, ale z wyłączeniem miast, w których zlokalizowana jest siedziba wojewody lub sejmiku województwa.
Dodatkowe klauzule antyoptymalizacyjne
Wprowadzając zmiany do ustaw o podatkach dochodowych, ustawodawca dodał również specjalną klauzulę o unikaniu opodatkowania, stosowaną wobec korzystających z decyzji o wsparciu albo zezwolenia strefowego.
Podatnicy, którzy podejmują czynności przede wszystkim w celu uzyskania zwolnienia od podatku dochodowego, czynności nierzeczywiste albo czynności, których głównym lub jednym z głównych celów jest uniknięcie opodatkowania lub uchylenie się od opodatkowania, nawet jeśli podatnik podejmował te czynności w zakresie działalności nieobjętej zwolnieniem, będą tracili prawo do zwolnienia z dniem dokonania pierwszej zakwestionowanej czynności.
Podsumowanie
W porównaniu do ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, nowa regulacja daje przedsiębiorcom większą elastyczność w lokalizowaniu inwestycji. Ustawodawca zachęca do inwestowania w powiatach o wyższym bezrobociu, pozwalając w nich na wsparcie również dla mniejszych inwestycji.
Z drugiej strony, wymóg spełnienia kryteriów jakościowych powoduje, że inwestorzy będą musieli liczyć się z koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów lub wzięcia na siebie dodatkowych obowiązków, aby uzyskać wystarczającą liczbę punktów. Uzyskanie wsparcia wiąże się również z pewnym ryzykiem podatkowym w postaci klauzuli antyoptymalizacyjnej.
